O Δήμος

Το ίντερνετ και η τεχνολογία είναι ένα σημαντικό κομμάτι της εκπαίδευσης αλλά και της κοινωνικής ζωής των σημερινών παιδιών. Μέσω του διαδικτύου μπορεί να υπάρχει πληροφόρηση, διασκέδαση και επικοινωνία 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, πάντα διαθέσιμη, με μηδαμινό κόστος. Οι καινούριοι υπολογιστές έχουν λογισμικό με μεγάλες ταχύτητες και εντυπωσιακά γραφικά για να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των νέων παιχνιδιών. Η τελευταία κάστα παιχνιδιών χαρακτηρίζεται από την ικανότητα των παικτών να αλληλεπιδρούν μέσω διαδικτύου σε πραγματικό χρόνο, προσφέροντας έτσι μία εικονική κοινωνική συναναστροφή. Έτσι είναι εύκολο να συμπεράνουμε γιατί τα παιδιά και οι έφηβοι ξοδεύουν τόσες ώρες μπροστά στον υπολογιστή. Όταν βέβαια η χρήση γίνεται κατάχρηση, τότε μιλάμε για εθισμό ο οποίος είναι εις βάρος πολλών πτυχών της ζωής των νέων. Η κοινωνική απομόνωση, η απώλεια αίσθησης του χρόνου κατά τη διάρκεια του ‘σερφαρίσματος’ και οι χαμηλοί βαθμοί, είναι λίγα από τα προβλήματα που ακολουθούν. Ο εθισμός στο διαδίκτυο (Internet Addiction Disorder-IAD) γίνεται όλο και πιο αποδεκτός ως ορολογία καθώς υπάρχει πληθώρα ερευνών που τον αποδέχονται ως μια ψυχολογική πάθηση. Βέβαια ο εθισμός στον υπολογιστή σαφώς και δεν είναι το ίδιο με τον εθισμό στις ναρκωτικές ουσίες. Οι ερευνητές προσπαθούν να κατηγοριοποιήσουν το IAD βάση των συμπτωμάτων που μοιάζουν με αυτά του εθισμού στα τυχερά παιχνίδια. Το πιο πιθανό είναι να αποτελέσει μια ξεχωριστή κατηγορία από μόνος του, αφού ήδη συζητείται από την ιατρική κοινότητα η ένταξη του στις νέες εκδόσεις των ιατρικών εγχειριδίων ICD (Ευρωπαϊκό) και DSM (Αμερικανικό). Τελικά το IAD υπάρχει, αλλά που οφείλεται; Ποιος φταίει, οι εταιρείες www ή το άτομο; Η λύση σίγουρα δεν είναι η απαγόρευση του διαδικτύου.

Τα ποσοστά
Σύμφωνα με τα πρώτα επιστημονικά στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο 6ο Πανελλήνιο Παιδοψυχιατρικό Συνέδριο στην Αθήνα 15 με 17 Μαΐου, ο εθισμός των νέων στην Ελλάδα φτάνει στο 8.2% μεταξύ των χρηστών. Το ποσοστό αυτό κρίνεται ως πολύ υψηλό και κατέχει μια από τις πρώτες θέσεις παγκοσμίως. Η ηλικιακή ομάδα που διατρέχει το μεγαλύτερο κίνδυνο είναι οι μαθητές γυμνασίου-λυκείου και πρέπει να αναφερθεί ότι τα αγόρια έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να εθιστούν στο internet απ’ότι τα κορίτσια. Στην Νορβηγία έχουμε ποσοστό 1.98% των εφήβων, στην Γερμανία 3%, στην Ιταλία 5.4% και στην Νότια Κορέα 1.6%. Στην Κίνα, όπου τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά, το 2006 αναφέρθηκε ποσοστό της τάξεως των 13%, με αποτέλεσμα να απαγορευτούν οι εκδόσεις νέων αδειών για internet café το 2007. Επιπρόσθετα ορίσθηκε όριο χρήσης 3 ωρών με προσωπικό κωδικό για κάθε ανήλικο που έκανε χρήση internet. Την κατάσταση στην Αμερική περιγράφει μια έρευνα της Ιατρικής σχολής του φημισμένου Πανεπιστημίου Stanford, όπου 1 στους 8 Αμερικάνους χρήστες (12,5%), χαρακτηρίζεται από μέτριο ως σοβαρό διαδικτυακό εθισμό. Οι περισσότεροι αναφέρουν πως τους είναι δύσκολο να μην κάνουν χρήση του internet για κάποιες μέρες, πως το internet τους δημιουργεί πρόβλημα στις σχέσεις του και τέλος πως είναι ένα μέσο για να ξεφύγουν από την πραγματικότητα. Ενδεικτικά, από το 2004 έχουν αρχίσει να ιδρύονται κατασκηνώσεις διαδικτυακής απεξάρτησης στην Κίνα, όπως και από το 2006 κλινικές ψηφιακής απεξάρτησης στο Άμστερνταμ. Ειδικά Ιατρεία έχουν ιδρυθεί στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.

Συμπτώματα
Καλό είναι οι γονείς να είναι γνώστες και να βρίσκονται σε εγρήγορση εάν παρατηρήσουν ανησυχητικά σημάδια στα παιδιά. Υπάρχουν πολλά ερωτηματολόγια για το IAD και επιλέγοντας τα πιο σημαντικά συμπτώματα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποτελούν διαγνωστικό εργαλείο, δίνεται μια κατεύθυνση στους γονείς και για το αν θα πρέπει να ανησυχούν.

– περισσότερο από 4 ώρες καθημερινής ενασχόλησης με internet
– επιθυμία αύξησης του χρόνου χρήσης του internet
– απομόνωση στο δωμάτιο
– καχεξία λόγω υπερβολικής ενασχόλησης με το internet
– ανησυχία, εύκολος εκνευρισμός
– διαταραχές στον ύπνο ή και τη διατροφή (παράλειψη γευμάτων λόγω internet)
– πτώση επίδοσης στο σχολείο / κοπάνες με προορισμό τα internet cafe
– μείωση των κοινωνικών συναναστροφών και της επικοινωνίας με την οικογένεια
– άρνηση του προβλήματος
– σε περίπτωση απαγόρευσης χρήσης του internet έντονες αντιδράσεις, εκνευρισμός, επιθετική συμπεριφορά
– αποφυγή της πραγματικότητας και της αντιμετώπισης των προβλημάτων

Οι 10 πιο συνηθισμένοι Εθισμοί
1. Αλκοόλ
2. Κάπνισμα
3. Ναρκωτικά
4. Τζόγος-τυχερά παιχνίδια *
5. Φαγητό
6. Βίντεο-παιχνίδια *
7. Διαδίκτυο (internet)
8. Σεξουαλικός *
9. Παθολογικός καταναλωτισμός *
10. Εργασιακός

* ο υπολογιστής μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε αυτούς τους εθισμούς

Συμβουλές για τους γονείς
Παρατηρήστε πιθανά συμπτώματα της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου. Ο υπερβολικός χρόνος χρήσης (+3ώρες) δεν αποτελεί από μόνος του παράγοντα επικινδυνότητας. Σε περιπτώσεις που το internet δημιουργεί εκνευρισμό, μελαγχολία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, πτώση της σχολικής επίδοσης και προβλήματα στις φιλίες και στις οικογενειακές σχέσεις, αναρωτηθείτε. Καλό είναι πρώτα να εξετάσετε τις δικές σας διαδικτυακές συνήθειες σε περίπτωση που είστε χρήστης του internet, καθώς αποτελείτε πρότυπο προς μίμηση και έπειτα προγραμματίστε ένα σχέδιο δράσης.

Για να υπάρχει εύκολη και διακριτική επιτήρηση τοποθετήστε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο του σπιτιού και όχι στο παιδικό δωμάτιο. Μιλήστε στο παιδί σας για την υπερβολική χρήση του internet και ανακαλύψτε αν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος που γίνεται κατάχρηση. Μετά από τη συζήτηση, προσπαθήστε να θέσετε χρονικό όριο χρήσης του internet ανάλογα με το πρόγραμμα του παιδιού και την ημέρα. Αρχικά δείτε αν μπορεί από μόνο του να τηρήσει τον χρονικό περιορισμό, αλλά αυτό είναι αρκετά δύσκολο διότι από έρευνες γνωρίζουμε πως μόνο ένα 5% τα καταφέρνει. Το επόμενο βήμα για να αποφύγετε προστριβές και εντάσεις είναι η τοποθέτηση ειδικού λογισμικού που λειτουργεί ως χρονοδιακόπτης (internet timer software). Έτσι αφού συμφωνήσετε για το χρονικό περιορισμό, αφήστε το λογισμικό να αναλάβει το ρόλο του. Επιπρόσθετα μπορείτε να ελέγχετε διακριτικά τις δραστηριότητες του παιδιού, ανατρέχοντας στο ιστορικό χρήσης του περιηγητή (internet explorer). Προσοχή, η απαγόρευση του internet δε συνιστάται, καθώς αποτελεί ένα κομμάτι της κοινωνικής ζωής των σημερινών παιδιών. Μην ξεχνάτε ότι ο χρόνος που κερδίζουν τα παιδιά μακριά από το internet δεν πρέπει να αντικαταστεί από την τηλεόραση, τα βιντεοπαιχνίδια ή τα κινητά τηλέφωνα. Εναλλακτικά, δείξτε ενδιαφέρον για τα παιχνίδια που παίζουν τα παιδιά online στο internet, ώστε να αντιπροτείνετε παραπλήσιους τρόπους διασκέδασης όπως κάποιο επιτραπέζιο παιχνίδι, ή ένα βιβλίο φαντασίας. Προτρέψτε το παιδί σας να ασχοληθεί με αθλητικές ή και άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες.

Συμπεράσματα
Το internet δεν είναι ο εχθρός μας, έχει πολλές εφαρμογές και είναι χρήσιμο, αφού κάνει την καθημερινότητά μας ευκολότερη. Οι ψηφιακές συναναστροφές δεν είναι επιβλαβής από τη στιγμή που ο χρήστης δεν παραμελεί την προσωπική του ζωή, τις σχέσεις του, την εργασία του και γενικότερα τα καθήκοντά του. Όπως και πολλά άλλα πράγματα στη ζωή μας και το internet χρειάζεται μέτρο.

Ο Γιάννης είναι 13 ετών και οι γονείς του αγόρασαν έναν υπολογιστή για να τον βοηθήσει στις σχολικές του εργασίες. Ο Γιάννης έχοντας τον υπολογιστή στο δωμάτιό του σύντομα ανακάλυψε τα δωμάτια συνομιλιών (chat room) και το ηλεκτρονικό ταχυδρομικό (email). Στην αρχή οι γονείς του τον επέβλεπαν διακριτικά για λόγους ασφαλείας, αλλά μετά από λίγο σταμάτησαν να τον παρακολουθούν. Σύντομα τα πρώτα προβλήματα εμφανίστηκαν. Ο Γιάννης άρχισε να κάθεται όλη την ελεύθερη ώρα του στον υπολογιστή και εκνευρίζονταν όταν του έλεγαν να συμμετέχει σε οικογενειακές δραστηριότητες. Οι βαθμοί του σταδιακά έπεσαν από 18 σε 14 και μονίμως εκνευριζόταν όταν δεν έκανε χρήση του internet. Ο Γιάννης είναι ένα παιδί που ανήκει στην ομάδα υψηλού κινδύνου για διαδικτυακό εθισμό.

Η ιστορία είναι φανταστική.

Αναφορές
Block, J.J. (2008). “Issues for DSM-V: Internet Addiction”. American Journal of Psychiatry. 165:3; March 2008; p. 306-307.
Garcia Duran, M. (2003, December 14). Internet Addiction Disorder. Allpsych .
Grohol, J. M. (2005, April 16). Internet Addiction Guide. Psych Central
Shu-Sha Angie Guan, Kaveri Subrahmanyam Youth Internet use: risks and opportunities Current Opinion in Psychiatry. Aug 2009, Vol. 22, No. 4: 351-356
Young Kimberly Internet Addiction: Diagnosis and Treatment Considerations Journal of Contemporary Psychotherapy. Jun 2009
C. Douglas, Mamadou Niang, Svetlana Stepchenkova, Seul Ki Lee, Jihad Loutfi, Jung-Kook Lee, Mikhail Atallah, Marina Blanton Internet Addiction: Metasynthesis of 1996–2006 Quantitative Research Sookeun Byun, Celestino Ruffini, Juline E. Mills, Alecia CyberPsychology & Behavior. Apr 2009, Vol. 12, No. 2: 203-207
Yonca Aslanbay, Muhiddin Aslanbay, Emine Çobanoglu Internet addiction among Turkish young consumers Young Consumers: Insight and Ideas for Responsible Marketers. Feb 2009, Vol. 10, No. 1: 60-70
Chia-Yi Liu, Feng-Yang Kuo A Study of Internet Addiction through the Lens of the Interpersonal Theory CyberPsychology & Behavior. Dec 2007, Vol. 10, No. 6: 799-804
Francesco Bricolo, Douglas A. Gentile, Rachel L. Smelser, Giovanni Serpelloni CyberPsychology Use of the Computer and Internet among Italian Families: First National Study & Behavior. Dec 2007, Vol. 10, No. 6: 789-798
Chien Chou, Linda Condron, John C. Belland A Review of the Research on Internet Addiction Educational Psychology Review. Jan 2006, Vol. 17, No. 4: 363-388
Scott E. Caplan A Social Skill Account of Problematic Internet Use Journal of Communication. Jan 2006, Vol. 55, No. 4: 721-736
Chih-Hung Ko, Ju-Yu Yen, Cheng-Chung Chen, Sue-Huei Chen, Cheng-Fang Yen Proposed Diagnostic Criteria of Internet Addiction for Adolescents The Journal of Nervous and Mental Disease. Dec 2005, Vol. 193, No. 11: 728-733
Young, Kimberly S. (2001). Caught in the Net: How to Recognize the Signs of Internet Addiction—and a Winning Strategy for Recovery
University, T. A. (2007, August 18). What exactly is ‘Internet Addiction; and What is the Treatment? Science Daily .

Παναγιώτης Σαμαράς
Mphil, PgDip, BSc Hons
Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος

Πηγή:

http://pediatros-thes.gr