Μαθησιακές δυσκολίες
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ;
Μαθησιακή Δυσκολία ορίζεται η αδυναμία ενός ατόμου να αντιμετωπίσει με επιτυχία
κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, την εκμάθηση και χρήση της γραφής, της
ανάγνωσης, της λογικής σκέψης και των μαθηματικών ικανοτήτων.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΠΡΟΣΟΧΗΣ;
Η Διάσπαση Προσοχής είναι ένα νευρολογικό αναπτυξιακό και συνήθως κληρονομικό
πρόβλημα. Τα παιδιά με Διάσπαση Προσοχής έχουν περιορισμένη ικανότητα
συγκέντρωσης, εύκολα διασπάται η προσοχή τους, συχνά αργούν ή δεν τελειώνουν
αυτό που έχουν αρχίσει. Δείχνουν αφηρημένα και απρόσεκτα.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ;
Υπερκινητικότητα είναι η υπερδραστηριότητα λεκτική ή κινητική (φλυαρία και
άσκοπη κίνηση χεριών, ποδιών, σώματος). Η συνεχής μεταφορά του ενδιαφέροντος
από τη μία δραστηριότητα στην άλλη, συνήθως άσχετη με την προηγούμενη,
χαρακτηρίζει τα υπερκινητικά παιδιά.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΡΟΡΜΗΤΙΚΟΤΗΤΑ;
Παρορμητικότητα χαρακτηρίζεται η έλλειψη υπομονής. Το παιδί ενεργεί προτού
σκεφτεί, του “φεύγει” η απάντηση πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση, δεν μπορεί να
περιμένει την σειρά του, είναι απρόβλεπτο.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ-ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
• περιορισμένη ικανότητα συγκέντρωσης (Απρόσεκτα)
• εύκολα διασπάται η προσοχή τους
• αργούν ή δεν τελειώνουν αυτό που έχουν αρχίσει
• δείχνουν αφηρημένα και απρόσεκτα
• τα χαρακτηρίζει η λεκτική ή κινητική υπερδραστηριότητα
• Ενεργούν πριν σκεφτούν
• Άτομα της τελευταίας στιγμής επειδή τους λείπει η αίσθηση του χρόνου
• Προβλήματα κοινωνικής συμπεριφοράς (Δύσκολες φιλίες, Πειραχτήρια, Προκλητικά)
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΔΥΣΛΕΞΙΑ;
Η Δυσλεξία είναι η πιο κοινή από της Μαθησιακές Δυσλειτουργίες, γνωστή ως
ειδική μαθησιακή δυσκολία. Είναι βιολογικής αιτιολογίας, κυρίως κληρονομική και
πολλές φορές συνυπάρχει με την Διάσπαση Προσοχής, την υπερκινητικότητα και
παρορμητικότητα. Εξαιτίας της καθυστερεί ή παρεμποδίζεται η εκμάθηση γραφής και
ανάγνωσης σε παιδιά που έχουν όλες τις δυνατότητες και ικανότητες για τις
εργασίες αυτές, δηλαδή με μέση ή και ανώτερη νοημοσύνη, χωρίς προβλήματα στην
όραση ή την ακοή, επαρκή εκπαίδευση και καλό οικογενειακό περιβάλλον. Το κοινό
χαρακτηριστικό των παιδιών αυτών είναι η άνιση κατανομή των επιμέρους
ικανοτήτων και ακανόνιστο μοντέλο συμπεριφοράς. Το παιδί, δηλαδή, παρουσιάζει
ικανοποιητικές ή πολύ καλές ικανότητες σε ορισμένους τομείς και αδικαιολόγητα
χαμηλές σε άλλους. Η εικόνα αυτή ταλαιπωρεί γονείς και δασκάλους, και οδηγεί σε
αδιέξοδες ερμηνείες και χαρακτηρισμούς.
Συνοπτικά τα ΠΛΗΝ και τα ΣΥΝ της Δυσλεξίας
ΠΛΗΝ
Δυσκολία
• γραπτός λόγος
• ανάγνωση
• ορθογραφία
• αριθμητική
• οργάνωση
• μνήμη-αποστήθιση
• χώρος-χρόνο
• κατανόηση
• ξένες γλώσσες
• πειθαρχία & κανόνες
ΣΥΝ
Υπεροχή
• γρήγορη αντίληψη
• ευφυΐα
• συνδυαστική ικανότητα
• γόνιμη φαντασία
• επινοητικότητα
• έφεση στους Η/Υ
• έφεση στη μηχανολογία
• λογική
• οξυδέρκεια
• χιούμορ
ΜΗ ΞΕΧΝΑΤΕ
Η εξαιρετική ευφυΐα που χαρακτηρίζει το δυσλεξικό μαθητή αποτελεί παγίδα για το γονιό αλλά και το δάσκαλο. Δεν μπορούν να φανταστούν ότι ¨δεν μπορεί¨ και είναι σχεδόν σίγουροι ότι δεν προσπαθεί. Επίσης το ίδιο το παιδί καταφέρνει να ¨κρύβεται¨ με επιδεξιότητα, καλύπτοντας έτσι την ανεπάρκειά του, αλλά το ίδιο γνωρίζει ότι κάτι δεν πάει καλά όταν βλέπει τον λιγότερο έξυπνο συμμαθητή του να αποδίδει καλύτερα στα μαθήματα. Και έτσι όσο πιο έξυπνος είναι τόσο πιο κουτός αισθάνεται.
Η αλληλοσυγκρουόμενη εικόνα του εαυτού του, προκαλεί σύγχυση, άγχος και ανασφάλεια και έτσι αποδίδει ακόμη λιγότερο από ότι του επιτρέπει η πνευματική του ικανότητα.
Τα παιδιά με ήπιες ή σοβαρές μαθησιακές ή και συμπεριφορικές δυσκολίες
αποτελούν περίπου το 1/6 του παιδικού πληθυσμού. Έχουν τη δυνατότητα για
σπουδές κάθε επιπέδου, αρκεί να γίνει αναγνώριση-διάγνωση και αντιμετώπιση στα
πρώτα χρόνια της σχολικής τους ζωής, ώστε να βοηθηθούν-εκπαιδευτούν από ειδικό
επιστήμονα και να στηριχθούν ψυχολογικά από το περιβάλλον τους, πριν η σχολική
αποτυχία διαβρώσει την αυτοεκτίμησή τους και τους δημιουργήσει δευτερογενή
ψυχολογικά προβλήματα.
Δεν υπάρχουν παιδιά τεμπέλικα, αδιάφορα, παιδιά που δεν θέλουν να πετύχουν.
Αυτό που υπάρχει είναι η άγνοια των ιδιαιτεροτήτων των παιδιών αυτών, τόσο από
τους γονείς όσο και από τους δασκάλους. Η απεριόριστη αποδοχή των Μαθησιακών
Δυσκολιών των παιδιών μπορεί να βοηθήσει θεαματικά τις επιδόσεις τους σε ένα
ευρύ φάσμα δεξιοτήτων. Αντίθετα, η αρνητική κριτική, η σύγκριση, η υπερβολική
πίεση, το άγχος για αριστεία, επηρεάζουν αρνητικά τόσο την επίδοση όσο και τη
συμπεριφορά των παιδιών. Η τεμπελιά και η αδιαφορία στην πραγματικότητα είναι
μηχανισμοί άμυνας του παιδιού με Μαθησιακές Δυσκολίες, όταν πιέζεται πέρα από
τα όρια και τις δυνατότητές του.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΟΝΙΩΝ
Να ανησυχήσουν έγκαιρα. Να μην περιμένουν να ¨στρώσει¨ το παιδί από μόνο του.
Να μη καταφύγουν από νωρίς στα ιδιαίτερα μαθήματα, γιατί το ¨ιδιαίτερο¨ δεν
μαθαίνει στο παιδί πως να μαθαίνει, αλλά τα μαθήματα της επόμενης ημέρας. Να
¨διευκολύνουν¨ τον εκπαιδευτικό να τους περιγράψει την εικόνα του παιδιού στην
τάξη, να ζητήσουν τη γνώμη του και να αναζητήσουν τα αίτια.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ
Ο ενημερωμένος εκπαιδευτικός, νηπιαγωγός, δάσκαλος, καθηγητής, είναι σε θέση να
υποψιαστεί πιθανή Μαθησιακή Δυσκολία ενός παιδιού από την επίδοσή του στα
μαθήματα, αλλά και την συμπεριφορά του μέσα και έξω από την τάξη. Άρα, μπορεί
να βοηθήσει τους γονείς να αναζητήσουν τη γνώμη ενός Εκπαιδευτικού-Σχολικού Ψυχολόγου.
Όσο πιο έγκαιρα γίνει η διάγνωση και αντιμετώπιση, τόσο ευκολότερα και καλύτερα
τα αποτελέσματα προς όφελος του ίδιου του παιδιού, της ομάδας αλλά και της
οικογένειας.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ
Να κάνει ακριβή διάγνωση και να την αιτιολογήσει. Να καθησυχάσει τους γονείς
και το παιδί και να τους εξηγήσει πως όλα τα παιδιά μαθαίνουν με ιδιαίτερα
προσωπικούς τρόπους. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες επεξεργάζονται
διαφορετικά τις πληροφορίες που δέχονται, γι’ αυτό και χρειάζονται ειδική εκπαίδευση
για κάποιο χρονικό διάστημα. Τα παιδιά αυτά είναι έξυπνα και μπορούν να τα
καταφέρουν πολύ καλά και στο σχολείο και στη ζωή, εφ’ όσον ακολουθήσουν
συγκεκριμένες στρατηγικές μάθησης, εξατομικευμένες και προσαρμοσμένες στις
ιδιαιτερότητές τους.
Στόχος είναι το παιδί να βελτιώσει αρχικά και να ξεπεράσει στη συνέχεια τις
μαθησιακές και συμπεριφορικές του δυσκολίες, αξιοποιώντας όλες του τις
δυνατότητες. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η συνεργασία ψυχολόγου, γονιών και
δασκάλων. Έτσι θα έχουμε βελτίωση της ποιότητας ζωής του ίδιου του παιδιού, της
οικογένειας αλλά και αποφυγή δευτερογενών προβλημάτων, που θα μπορούσαν να το
ακολουθούν σε όλη του τη ζωή.
Βασικές οδηγίες για παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες
• Να κάθονται δίπλα σε ήσυχο και υπομονετικό παιδί στο πρώτο θρανίο, μακριά από
το παράθυρο.
• Στο σπίτι, να διαβάζουν χαμηλόφωνα, σε δωμάτιο χωρίς πολύχρωμα αντικείμενα
στον τοίχο, μακριά από θορυβώδη σημεία.
• Βοηθά να διαβάζουν όσο πιο νωρίς γίνεται με ολιγόλεπτα διαλείμματα.
• Η πρωινή επανάληψη των μαθημάτων είναι απαραίτητη
• Κινητικά παιχνίδια / παιδική χαρά.
• Να παίζουν με παιδιά της ηλικίας τους.
• Κανόνες στο σπίτι και στο σχολείο που θα τηρούνται.
• Δεν βοηθάτε αν βάζετε συνέχεια τις φωνές
• Οι γονείς να διαθέτουν ποιοτικό χρόνο.
• Να ενθαρρύνονται συνεχώς
• Να μη μεγαλοποιούνται-προβάλλονται τα λάθη
• Να τονίζεται και να επαινείται η προσπάθεια ασχέτως αποτελέσματος
Παναγιώτης Σαμαράς
Mphil, PgDip, BSc Hons
Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος
Πηγή:
http://pediatros-thes.gr
