Παναγία Γκουβερνιώτισσα (β’ μισό 14ου αι. μ.Χ.)

 

Ο ναός της «Παναγίας της Γκουβερνιώτισσας» ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό τύπο του ελεύθερου σταυρού με τρούλο και αποτελεί το καθολικό μονής της περιόδου της Ενετοκρατίας. Το δυτικό σκέλος του σταυρού είναι μεγαλύτερο σε μήκος από τα υπόλοιπα ενώ το τύμπανο του τρούλου διατρυπάται από οκτώ παράθυρα και οκτώ τυφλά τόξα, υα οποία στηρίζονται σε κιονίσκους.

 

Τα κλίτη του ναού διασταυρώνονται με τα τόξα τους με τέτοιο τρόπο ώστε πάνω στο υποθόλωμα να υψώνεται το τύμπανο με τον τρούλο. Αξιοσημείωτο είναι το παράθυρο της κόγχης του Ιερού στην ανατολική πλευρά του ναού, το οποίο είναι δίλοβο με λιθανάγλυφα. Η τοιχοποιία του ναού συνίσταται από αργολιθοδομή με εναλλαγή του οικοδομικού υλικού με σειρές τούβλων σε ταινίες και γεωμετρικά μοτίβα.

 

Στο εσωτερικό του ναού οι σκηνές σχετίζονται με το βίο της Θεοτόκου, στην οποία είναι αφιερωμένος ο ναός.

 

Στον τρούλο του ναού κυριαρχεί η μορφή του Παντοκράτορα ενώ στην επιφάνεια του τυμπάνου παριστάνονται Προφήτες και Ευαγγελιστές. Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας στο χώρο του Ιερού Βήματος παριστάνεται η Παναγία Πλατυτέρα με τους δύο αρχαγγέλους ενώ στο κάτω τμήμα της κόγχης η Κοινωνία των Αποστόλων και οι Συλλειτουργούντες Ιεράρχες.

 

Στη δυτική κεραία του σταυρού επικρατούν οι παραστάσεις από τον κύκλο των Παθών, όπως η Προδοσία του Ιούδα, η Άρνηση του Πέτρου, η Σταύρωση, οι Μυροφόρες στον Τάφο κ.α. Στο βόρειο και νότιο τοίχο απεικονίζονται ολόσωμες Αγίες ενώ στο δυτικό τοίχο η παράσταση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

 

Στη νότια κεραία στην καμάρα οι σκηνές της Εγέρσεως του Λαζάρου, η Είσοδος στα Ιεροσόλυμα, ο Νιπτήρας και άλλες παραστάσεις από τη ζωή του Χριστού. Στο δυτικό τοίχο της κεραίας κυριαρχούν οι μορφές τριών μοναχών, στο νότιο παραστάσεις ευχαριστηριακές, όπως ο Γάμος εν Κανά και στον ανατολικό τοίχο η σκηνή της Θεοτόκου με τον Ιησού ανάμεσα σε αγγέλους.

 

Στην καμάρα της βόρειας κεραίας υπάρχουν παραστάσεις από το βίο του Ιησού και σκηνές θαυμάτων.